terça-feira, janeiro 08, 2008

UNMIT – MEDIA MONITORING - Tuesday, 8 January 2008

"UNMIT assumes no responsibility for the accuracy of the articles or for the accuracy of their translations. The selection of the articles and their content do not indicate support or endorsement by UNMIT express or implied whatsoever. UNMIT shall not be responsible for any conseque6nce resulting from the publication of, or from the reliance on, such articles and translations."

National Media Reports

TVTL news coverage

Government to provide money and houses to IDPs: The Minister for Social Solidarity, Maria Domingas Fernandes ‘Micato’, announced that the government will provide money and houses to the IDPs whose houses were destroyed during the crisis. The government will also build houses for IDPs who are rejected from their previous communities. The amount of money provided will depend upon the extent of the damage to the house in question, and will be between US$1,500 and US$4,000.

The government has made a resolution based on this plan whose budget comes from the US$15million already earmarked for IDPs by the National Parliament (NP). Minister Micato also said that in February humanitarian services or subsidies to the IDPs will be reduced as 50% of them are public servants.

RTL news coverage

Local produce facing insect attacks: farmers in Oecusse region are worried about their produce which has been attacked by insects.

The Oecussi Department Coordinator for Agriculture and Fisheries, José Oki, said that the insects have been attacking produce in two villages in the sub-district Pante Makassar since December 2007.

The insects are allegedly coming from Belu district, Indonesia. The Department of Agriculture and Fisheries has reported the problem to the Ministry of Agriculture, Forest and Fisheries.

Rain in Dili creates discomfort: Rain and wind in Dili over the past few weeks has spread rubbish and waste everywhere. This detritus makes people feel uncomfortable. RTL observed that the rubbish in the vicinity of Hotel Timor has been caused by the lack of any rubbish bin for the IDPs in Jardim camp.

The same is also true in the public markets of Becora, Halilaran and Becora.

PM Xanana asks public servants to make more sacrifices: PM Xanana asked public servants not to rest on their laurels, happy with their monthly salary, but also to be strongly motivated to serve the nation and people by reforming their working attitudes and making a lot of sacrifices.

Group of youths assault IDPs in Uato-Carbau sub-district, Viqueque: A group of youths assaulted IDPs in the public market of Uato-Carbau sub-district on Monday night.

Some of the IDPs had been looking for temporary shelter.

PNTL Operational Commander of Viqueque District, Gaspar Pinto said that approximately twenty young people threatened the IDPs with gasoline and stones. The police arrested four young men who were suspected of being involved.

The four suspects have been detained in the police station of Uato-Carbau pending investigations.

The State Secretary for Public Works to provide heavy equipment to the regions: The State Secretary of Public Works plans to provide heavy equipment to the regions to anticipate ‘la nina’ storms in Timor-Leste.

The State Secretary for Public Works, Domingos dos Santos Caeiro, said that such storms have already attacked some regions in Asia; and it is possible that la nina could impact some districts in Timor-Leste; such as Baucau, Manufahi and Dili.

Secretary of State Caeiro also said that a fund amounting to US$500,000 has been prepared to anticipate this natural disaster.


***

ISF is “going around” Mount Matebian

The Member of the National Parliament (MP) for Fretilin, Inacio Moreira, claimed that members of the International Security Forces (ISF) have illegally been going around the Mountain of Matebian, Quelicai sub-district, Baucau district.

“I am worried, because the government needs to know about this.

Upon the agreement that sets out the parameters of the ISF presence, they only need to control the western part of the country, but reality shows they control anywhere they want,” said Mr. Moreira in the National Parliament (NP), Dili. (TP and DN)

Fretilin: 2008, a year for a peace march. Xanana: a year of sacrifice

Vice Secretary-General of Fretilin, José Manuel, said that Fretilin considers 2008 as the year to organize a peace march to express the truth and demonstrate how the party is going to protest against the Alliance government this year.

“The peace march has not been held as yet because we are still waiting for guidance from the Central Committee of Fretilin.

It is the responsibility of the party to explain the wrongdoing and clarify the uncertainties; this will be a non-violent peace march,” said Mr. Manuel in the NP, Dili. (TP)

Suspects of Suai arson brought to court - police have no arrest warrants

The National Police of Timor-Leste (PNTL) of Covalima District arrested fourteen people suspected of arson in Matai village, sub-district of Maukatar, Covalima on Friday (4/1).

The fourteen suspects were registered at the Dili District Court to undergo an investigation process, excluding two suspects that were released.

One of the suspects, Laurentino de Jesus - also the head of Matai village - said that he is not satisfied with the arrests as police only took potentially inaccurate information from witnesses and captured the suspects without arrest warrants.

“I will describe all these wrongdoings in court, so that it will not happen again to other suspects,” said Mr. de Jesus on Monday (7/1) in Dili.

Police are working in the proper manner

To counter rumours spread in Dili that police have been illegally entering the houses of people to arrest suspects who have been involved in crimes, Interim General Commander of the PNTL, Afonso de Jesus, said that the rumors are true: the police can identify suspects who are involved criminal activities and then search for and arrest them within one day based upon the law of this country.

Commander de Jesus also said that if the police find the suspects in a house they should be arrested to make sure that they do not destroy any evidence that incriminates them. (TP)

Longuinhos Monteiro: Rogerio Lobato will not flee to another nation.

The Director of Interpol for Timor-Leste and Prosecutor-General Longuinhos Monteiro made assurances that former Minister of the Interior Rogerio Tiago Lobato - who is now under medical treatment in Malaysia - will not be able to flee to another country since he is under observation by Malaysia and Timor-Leste Interpol.

“On behalf of Interpol, I would like to say that Interpol branches maintain professional contact with one another to guarantee that the prisoner will not flee to another country without the authorization of the government of Timor-leste.”

Xanana: “Never say who is fighting, and who is not”

Prime Minister (PM) Xanana Gusmão asked people not to tell nationalistic stories about who has fought in combat and who has not.

“Never count on nationalism; all people were involved in combat that’s why we have self- determination now; none of us were not involved in the combat,” said PM Xanana on Monday (7/1) in a Christmas celebration with the Ministry of Economy and Development in Bebora, Dili.

PM Xanana asked all people to work together to serve the state and the nation, since 2008 is the year of reformation: in mentality, attitude and sacrifice. (TVTL, RTL, STL and DN)

Rumor that Fretilin will demonstrate

PNTL has not received any letter requesting permission
Rumors about Fretilin’s Peace March taking place next week have been spreading around Dili, although no letter requesting permission has been sent to the PNTL as yet.

“We have the information about the peace march, but we have still not received a formal letter from the party notifying us of the action,” said Inspector Fernandes.

Inspector Fernandes said according to the law, any groups or political parties who want to express their rights democratically in a march or demonstration must apply for permission from the PNTL and the other security institutions. (STL)

Suai case, 3 PNTL members detained

Three PNTL members of Covalima district suspected of being involved in the cases of arson and violence in Ukun Nain village, Suai, in Covalima district on Thursday (3/1) have been detained for 72 hours.

Inspector Mateus Fernandes, Deputy Operational Commander of PNTL said that police have arrested eight suspects, including three PNTL members. (STL)

Tradução:

UNMIT – MONITORIZAÇÃO DOS MEDIA – Terça-feira, 8 Janeiro 2008

"A UNMIT não assume nenhuma responsabilidade pela correcção dos artigos ou pela correcção das traduções. A selecção dos artigos e o conteúdo deles não indicam apoio ou endosso pela UNMIT expresso ou implícito. A UNMIT não sera responsável por qualquer consequência que resulte da publicação de, ou pela confiança em tais artigos e traduções."

Relatos dos Media Nacionais

TVTL cobertura de notícias
Governo vai dar dinheiro e casas aos deslocados: A Ministra da Solidariedade Social, Maria Domingas Fernandes ‘Micato’, anunciou que o governo dará dinheiro e casas aos deslocados cujas casas foram destruídas durante a crise. O governo construirá também casas para deslocados que são rejeitados pelas suas comunidades anteriores. A quantidade de dinheiro dada dependerá do tamanho dos estragos na casa em questão e será entre US$1,500 e US$4,000.

O governo tomou uma resolução com base neste plano cujo orçamento vem dos US$15 milhões já destinados aos deslocados pelo Parlamento Nacional (PN). A Ministra Micato disse também que em Fevereiro os serviços humanitários ou subsídios para os deslocados serão reduzidos em 50% se eles forem funcionários públicos.

RTL Cobertura de notícias

Produção local enfrenta ataque de insectos: agricultures na região de Oecusse estão preocupados com a sua produção que tem sido atacada por insectos.

O Coordenador do Departamento da Agricultura e Pescas de Oecussi, José Oki, disse que os insectos estão a atacar a produção em duas aldeias no sub-distrito Pante Makassar desde Dezembro de 2007.

Os insectos alegadamente vêm do Distrito Belu, Indonésia. O Departamento da Agricultura e Pescas relatou o problema ao Ministério da Agricultura, Floresta e Pescas.

Chuva em Dili cria desconforto: Chuva e vento em Dili nas últimas semanas espalharam lixo por todo o lado. Estes detritos fazem as pessoas sentirem-se desconfortáveis. A RTL observou que o lixo na proximidade do Hotel Timor tem sido causado pela falta de latas de lixo no campo de deslocados do Jardim.

O mesmo é verdade nos mercados públicos de Becora, Halilaran e Becora.

PM Xanana pede aos funcionários públicos para fazerem mais sacrifícios: O PM Xanana pediu aos funcionários públicos para não descansarem nos seus louros, felizes com o ordenado mensal, mas também para se motivarem mais para servirem a nação e o povo reformando as suas atitudes de trabalho e fazendo muitos sacrifícios.

Grupo de jovens assaltaram deslocados no sub-distrito Uato-Carbau, Viqueque: Um grupo de jovens assaltou deslocados no Mercado público do sub-distrito Uato-Carbau na Segunda-feira à noite.

Alguns dos deslocados tinham procurado abrigo temporário.

O Comandante Operacional da PNTL do Distrito de Viqueque, Gaspar Pinto disse que aproximadamente vinte jovens ameaçaram os deslocados com gasolina e pedras. A polícia prendeu quarto jovens que eram suspeitos de estarem envolovidos.

Os quatro suspeitos foram detidos na estação de polícia de Uato-Carbau aguardando investigações.

O Secretário de Estado das Obras Públicas vai dar equipamento pesado às regiões: O Secretário de Estado das Obras Pùblicas planeia dar equipamento pesado às regiões para antecipar os fenómenos atmosféricos ‘la nina’ em Timor-Leste.

O Secretário de Estado das Obras Públicas, Domingos dos Santos Caeiro, disse que tais fenómenos já atacaram várias regiões na Ásia; e que é possível que la nina possa ter impacto nalguns distritos em Timor-Leste; como Baucau, Manufahi e Dili.

O Secretário de Estado Caeiro disse também que o fundo totalizando US$500,000 foi preparado para antecipar este desastre natural.


***

ISF está a “andar à volta” do Monte Matebian

O Membro do Parlamento Nacional da Fretilin, Inacio Moreira, afirmou que membros das Forças Internacionais de Segurança (ISF) têm andado ilegalmente à volta da Montanha Matebian, sub-distrito de Quelicai, distrito de Baucau.

“Estou preocupado porque o governo precisa de conhecer isto.

Sob o acordo que estabeleceu os parâmetros da presença da ISF, eles precisam apenas de controlar a parte oeste do país, mas a realidade mostra que eles controlam em qualquer sítio que quiserem,” disse o Sr. Moreira no Parlamento Nacional (PN), Dili. (TP e DN)

Fretilin: 2008, um ano para a marcha da paz. Xanana: um ano de sacrifício

O Vice Secretário-Geral da Fretilin, José Manuel, disse que a Fretilin considera 2008 como o ano para organizar a marcha da paz para expressar a verdade e manifestar como o partido vai protestar contra o governo da Aliança este ano.

“A marcha da paz não ocorreu ainda porque estamos à espera da decisão do Comité Central da Fretilin.

É responsabilidade do partido explicar os erros e clarificar as incertezas; será umas marcha da paz não-violenta,” disse o Sr. Manuel no PN, Dili. (TP)

Suspeito do fogo posto em Suai levado ao tribunal – a polícia não tem mandates de captura

A PNTL do Distrito de Covalima prendeu catorze pessoas suspeitas de fogo posto na aldeia Matai, sub-distrito de Maukatar, Covalima na Sexta-feira (4/1).

Os catorze suspeitos ficaram registados no Tribunal do Distrito de Dili para se submeterem ao processo de investigação, excluindo dois suspeitos que foram libertados.

Um dos suspeitos, Laurentino de Jesus – também o responsável da aldeia Matai – disse não estar contente com as detenções dado que a polícia apenas tirou informações potencialmente incorrectas de testemunhas e capturou os suspeitos sem mandatos de captura.

“Descreverei todas estas actuações erradas no tribunal, para que isso não torne a acpntecer com outros suspeitos,” disse na Segunda-feira (7/1) o Sr. de Jesus em Dili.

Polícia trabalha de modo adequado

Para contrariar rumores espalhados em Dili que a polícia tem andado ilegalmente a entrar em casa de pessoas para prender suspeitos que estiveram envolvidos em crimes, o Comandante Interino da PNTL, Afonso de Jesus, disse que os rumores são verdadeiros: a polícia pode identificar suspeitos que estejam envolvidos em actividades criminosas e depois revistá-los e investigar no espaço de um dia com base na lei do país.

O Comandante de Jesus disse ainda que se a polícia descobrir os suspeitos numa casa devem ser ainda presos para ter a certeza que ele não destroem nenhuma prova que os possa incriminar. (TP)

Longuinhos Monteiro: Rogério Lobato não fugirá para outra nação.

O Director da Interpol em Timor-Leste e Procurador-Geral Longuinhos Monteiro deu garantias que o antigo Ministro do Interior Rogério Tiago Lobato – que agora está em tratamento médico na Malásia – não conseguirá fugir para outro país dado que está sob observação da Interpol da Malásia e de Timor-Leste.

“Em nome da Interpol, gostaria de dizer que os ramos da Interpol mantém contacto profissional uns com os outros para garantir que o preso não foge para outro país sem autorização do governo de Timor-leste.”

Xanana: “Nunca digam quem lutou e quem não lutou”

O Primeiro-Ministro (PM) Xanana Gusmão pediu às pessoas para não contarem histórias nacionalistas acerca de quem lutou em combate e quem não lutou.

“Nunca contem o nacionalismo; toda a gente esteve envolvida em combate é por isso que temos a auto-determinação agora, nenhum de nós esteve não envolvido no combate,” disse o PM Xanana na Segunda-feira (7/1) numa celebração de Natal com o Ministério da Economia e Desenvolvimento em Bebora, Dili.

O PM Xanana pediu a toda a gente para trabalhar juntac para server o Estado e a nação visto que 2008 é o ano da reforma: nas mentalidades, atitudes e sacrifícios. (TVTL, RTL, STL e DN)

Rumor que a Fretilin vai manifestar

A PNTL não recebeu nenhuma carta a pedir autorização
Rumores acerca da Marcha da Paz da Fretilin ocorrer na próxima semana têm-se espalhado por Dili, apesar de não ter chegado ainda nenhuma carta a pedir autorização à PNTL.

“Temos a informação acerca da marcha da paz, mas não recebemos ainda a carta formal do partido a notificar esta acção,” disse o Inspector Fernandes.

O Inspector Fernandes disse que de acordo com a lei, qualquer partido ou grupo que quiserem expressar democraticamente os seus direitos numa marcha ou manifestação devem pedir autorização à PNTL e outras instituições de segurança. (STL)

Caso de Suai, 3 membros da PNTL detidos

Três membros da PNTL do distrito de Covalima suspeitos de envolvimento nos casos de fogo posto e violência na aldeia Ukun Nain, Suai, no distrito Covalima na Quinta-feira (3/1) estiveram detidos 72 horas.

O Inspector Mateus Fernandes, Vice-Comandante Operacional da PNTL disse que a polícia prendeu oito suspeitos, incluindo três membros da PNTL. (STL)

2 comentários:

Anónimo disse...

Tradução:
UNMIT – MONITORIZAÇÃO DOS MEDIA – Terça-feira, 8 Janeiro 2008
"A UNMIT não assume nenhuma responsabilidade pela correcção dos artigos ou pela correcção das traduções. A selecção dos artigos e o conteúdo deles não indicam apoio ou endosso pela UNMIT expresso ou implícito. A UNMIT não sera responsável por qualquer consequência que resulte da publicação de, ou pela confiança em tais artigos e traduções."

Relatos dos Media Nacionais

TVTL cobertura de notícias
Governo vai dar dinheiro e casas aos deslocados: A Ministra da Solidariedade Social, Maria Domingas Fernandes ‘Micato’, anunciou que o governo dará dinheiro e casas aos deslocados cujas casas foram destruídas durante a crise. O governo construirá também casas para deslocados que são rejeitados pelas suas comunidades anteriores. A quantidade de dinheiro dada dependerá do tamanho dos estragos na casa em questão e será entre US$1,500 e US$4,000.

O governo tomou uma resolução com base neste plano cujo orçamento vem dos US$15 milhões já destinados aos deslocados pelo Parlamento Nacional (PN). A Ministra Micato disse também que em Fevereiro os serviços humanitários ou subsídios para os deslocados serão reduzidos em 50% se eles forem funcionários públicos.

RTL Cobertura de notícias

Produção local enfrenta ataque de insectos: agricultures na região de Oecusse estão preocupados com a sua produção que tem sido atacada por insectos.

O Coordenador do Departamento da Agricultura e Pescas de Oecussi, José Oki, disse que os insectos estão a atacar a produção em duas aldeias no sub-distrito Pante Makassar desde Dezembro de 2007.

Os insectos alegadamente vêm do Distrito Belu, Indonésia. O Departamento da Agricultura e Pescas relatou o problema ao Ministério da Agricultura, Floresta e Pescas.

Chuva em Dili cria desconforto: Chuva e vento em Dili nas últimas semanas espalharam lixo por todo o lado. Estes detritos fazem as pessoas sentirem-se desconfortáveis. A RTL observou que o lixo na proximidade do Hotel Timor tem sido causado pela falta de latas de lixo no campo de deslocados do Jardim.

O mesmo é verdade nos mercados públicos de Becora, Halilaran e Becora.

PM Xanana pede aos funcionários públicos para fazerem mais sacrifícios: O PM Xanana pediu aos funcionários públicos para não descansarem nos seus louros, felizes com o ordenado mensal, mas também para se motivarem mais para servirem a nação e o povo reformando as suas atitudes de trabalho e fazendo muitos sacrifícios.

Grupo de jovens assaltaram deslocados no sub-distrito Uato-Carbau, Viqueque: Um grupo de jovens assaltou deslocados no Mercado público do sub-distrito Uato-Carbau na Segunda-feira à noite.

Alguns dos deslocados tinham procurado abrigo temporário.

O Comandante Operacional da PNTL do Distrito de Viqueque, Gaspar Pinto disse que aproximadamente vinte jovens ameaçaram os deslocados com gasolina e pedras. A polícia prendeu quarto jovens que eram suspeitos de estarem envolovidos.

Os quatro suspeitos foram detidos na estação de polícia de Uato-Carbau aguardando investigações.

O Secretário de Estado das Obras Públicas vai dar equipamento pesado às regiões: O Secretário de Estado das Obras Pùblicas planeia dar equipamento pesado às regiões para antecipar os fenómenos atmosféricos ‘la nina’ em Timor-Leste.

O Secretário de Estado das Obras Públicas, Domingos dos Santos Caeiro, disse que tais fenómenos já atacaram várias regiões na Ásia; e que é possível que la nina possa ter impacto nalguns distritos em Timor-Leste; como Baucau, Manufahi e Dili.

O Secretário de Estado Caeiro disse também que o fundo totalizando US$500,000 foi preparado para antecipar este desastre natural.


***

ISF está a “andar à volta” do Monte Matebian

O Membro do Parlamento Nacional da Fretilin, Inacio Moreira, afirmou que membros das Forças Internacionais de Segurança (ISF) têm andado ilegalmente à volta da Montanha Matebian, sub-distrito de Quelicai, distrito de Baucau.

“Estou preocupado porque o governo precisa de conhecer isto.

Sob o acordo que estabeleceu os parâmetros da presença da ISF, eles precisam apenas de controlar a parte oeste do país, mas a realidade mostra que eles controlam em qualquer sítio que quiserem,” disse o Sr. Moreira no Parlamento Nacional (PN), Dili. (TP e DN)

Fretilin: 2008, um ano para a marcha da paz. Xanana: um ano de sacrifício

O Vice Secretário-Geral da Fretilin, José Manuel, disse que a Fretilin considera 2008 como o ano para organizar a marcha da paz para expressar a verdade e manifestar como o partido vai protestar contra o governo da Aliança este ano.

“A marcha da paz não ocorreu ainda porque estamos à espera da decisão do Comité Central da Fretilin.

É responsabilidade do partido explicar os erros e clarificar as incertezas; será umas marcha da paz não-violenta,” disse o Sr. Manuel no PN, Dili. (TP)

Suspeito do fogo posto em Suai levado ao tribunal – a polícia não tem mandates de captura

A PNTL do Distrito de Covalima prendeu catorze pessoas suspeitas de fogo posto na aldeia Matai, sub-distrito de Maukatar, Covalima na Sexta-feira (4/1).

Os catorze suspeitos ficaram registados no Tribunal do Distrito de Dili para se submeterem ao processo de investigação, excluindo dois suspeitos que foram libertados.

Um dos suspeitos, Laurentino de Jesus – também o responsável da aldeia Matai – disse não estar contente com as detenções dado que a polícia apenas tirou informações potencialmente incorrectas de testemunhas e capturou os suspeitos sem mandatos de captura.

“Descreverei todas estas actuações erradas no tribunal, para que isso não torne a acpntecer com outros suspeitos,” disse na Segunda-feira (7/1) o Sr. de Jesus em Dili.

Polícia trabalha de modo adequado

Para contrariar rumores espalhados em Dili que a polícia tem andado ilegalmente a entrar em casa de pessoas para prender suspeitos que estiveram envolvidos em crimes, o Comandante Interino da PNTL, Afonso de Jesus, disse que os rumores são verdadeiros: a polícia pode identificar suspeitos que estejam envolvidos em actividades criminosas e depois revistá-los e investigar no espaço de um dia com base na lei do país.

O Comandante de Jesus disse ainda que se a polícia descobrir os suspeitos numa casa devem ser ainda presos para ter a certeza que ele não destroem nenhuma prova que os possa incriminar. (TP)

Longuinhos Monteiro: Rogério Lobato não fugirá para outra nação.

O Director da Interpol em Timor-Leste e Procurador-Geral Longuinhos Monteiro deu garantias que o antigo Ministro do Interior Rogério Tiago Lobato – que agora está em tratamento médico na Malásia – não conseguirá fugir para outro país dado que está sob observação da Interpol da Malásia e de Timor-Leste.

“Em nome da Interpol, gostaria de dizer que os ramos da Interpol mantém contacto profissional uns com os outros para garantir que o preso não foge para outro país sem autorização do governo de Timor-leste.”

Xanana: “Nunca digam quem lutou e quem não lutou”

O Primeiro-Ministro (PM) Xanana Gusmão pediu às pessoas para não contarem histórias nacionalistas acerca de quem lutou em combate e quem não lutou.

“Nunca contem o nacionalismo; toda a gente esteve envolvida em combate é por isso que temos a auto-determinação agora, nenhum de nós esteve não envolvido no combate,” disse o PM Xanana na Segunda-feira (7/1) numa celebração de Natal com o Ministério da Economia e Desenvolvimento em Bebora, Dili.

O PM Xanana pediu a toda a gente para trabalhar juntac para server o Estado e a nação visto que 2008 é o ano da reforma: nas mentalidades, atitudes e sacrifícios. (TVTL, RTL, STL e DN)

Rumor que a Fretilin vai manifestar

A PNTL não recebeu nenhuma carta a pedir autorização
Rumores acerca da Marcha da Paz da Fretilin ocorrer na próxima semana têm-se espalhado por Dili, apesar de não ter chegado ainda nenhuma carta a pedir autorização à PNTL.

“Temos a informação acerca da marcha da paz, mas não recebemos ainda a carta formal do partido a notificar esta acção,” disse o Inspector Fernandes.

O Inspector Fernandes disse que de acordo com a lei, qualquer partido ou grupo que quiserem expressar democraticamente os seus direitos numa marcha ou manifestação devem pedir autorização à PNTL e outras instituições de segurança. (STL)

Caso de Suai, 3 membros da PNTL detidos

Três membros da PNTL do distrito de Covalima suspeitos de envolvimento nos casos de fogo posto e violência na aldeia Ukun Nain, Suai, no distrito Covalima na Quinta-feira (3/1) estiveram detidos 72 horas.

O Inspector Mateus Fernandes, Vice-Comandante Operacional da PNTL disse que a polícia prendeu oito suspeitos, incluindo três membros da PNTL. (STL)

Anónimo disse...

MENSAGEM DO NATAL E ANO NOVO BA POVO MAUBERE KIAK NO KIK IHA RAI DOBEN TIMOR LORO SAE NIA LARAN! HUSI DEZEMBER 2007 BA JANUARI 2008.-
MENSAGEM DO NATAL E ANO NOVO BA POVO MAUBERE KIAK NO KIK IHA RAI DOBEN TIMOR LORO SAE NIA LARAN! HUSI DEZEMBER 2007 BA JANUARI 2008.-
Maubere nia oan tomak husi Rai doben Timor Loro Sae tomak nia laran. Iha momentu kritiku ida ne'e, Povo Maubere hatene momos ona iha Lideransa Politika RDTL nia husi ulun to'o ain fuan sira, sira nia hahalok nebe ke ita Povo kik no kiak hakribit tebtebes. Ita Povo Maubere kik no kiak hatene katak ema aat sira iha lideransa politika RDTL nia hakarak duni soran ita Povo kik no kiak hodi baku malu no oho malu depois sira sei buka manobras oin2 atu hatama nos sulan mos ita kik no kiak ba kalabosu no kadeia komarka i tuir mai hodi sira nia jogos foer haneasn MAFIA Cecilia-Italia no Kali Colombia nune sira hodi hamanasan o kontente iha ita nia susar no terus leten hatama tan ita ba justisa hanesan hodi manobras no komplices ba justisa nebe lalos hodi akusa ita kik no kiak katak ita maka sai salah nain hotu tanba ita kik no kiakmesak bebeik ten tantanan deit, tanba nune ita maka tenke selu duni ulun boot sira nia hahlok aat nia konsekuencias, nune ita maka tenke tama ba kadeia i sira husik hela iha leur hodi goza no lohi ita Povo Maubere kik no kiak nafatin to’o sira nia hakarak!

Maibe, quando na realidade krisis politikas-sociais i salah barak nebe ke mosu iha ita nia rai laran ne'e mesak husi ulun nain sira, sira maka autor lolos duni. Neduni ita Povo kik no kiak tenke tuba rai metin, foho liman ba malu hodi berani hakekar nafatin ba mundo tomak nune mos ba ita nia sociedade tomak bo'ot lohi ten, nauk ten no bosok ten sira nia hahalok aat nebe ke oin loron halo ita sai terus no susar nafatin iha ita nia rai doben Timor Loro Sae nia laran, apesar de ita ukun rasik aan besik tinan nen onan.

Ukun rasik aan ne'e so ba ema balu nebe ke iha kolonialistas potugueses nia tempo sira goza previlegios nune mos iha okupasaun Indonesia nia tempo sira maka goza nafatin to'o oin loron ita ukun rasik aan tiha mos sira maka goza nafatin hodi ita nia susar no terus. Sira maka hodi gaba sola katak sira mesak matenek neduni so sira maka bele kaer Timor nia abut, maibe Povo Maubere kik no kiak funu nain o nia oan asuwian veteranos resistents sira la folin tiha ona konforme sira nia ibun be’ek hodi kanta ba mass media internasional nune mos ba mas media nasional nebe ke ita akompanha loron ba loron. Ema aat sira ne bele bosok opini publik mundu nia maibe sira labele bosok ita Povo kik no kiak Maubere rai doben Timor Loro Sae nia oan murak mak hodi nia berani no hodi nia susar no terus to’o oin loron liberta duni rai Timor Loro Sae husi kolonialistas nia okos.

Povo kik no kiak Maubere keta o sente tauk no nakdedar ba nain ulun bosok ten no imoral sira ne'e, sira laiha fatin iha ita kik no kiak nia sociedade nia klaran. Tamba sira nia hahalok ne'e hanesan samodok no samean ulun itu nebe ke S. Migael Arkanjo, S. Jorge no Inan Feto Nossa Senhora sama sira nia ulun hodi rabat rai nune sira sei sai nafatin amaldicoado husi sira nia jerasaun ba jerasaun to'o sira mate hotu iha ita kik no kiak nia doben rai Timor Loro sae nia laran. Sira ne mesak persona non grata ba ita Povo kik no kiak neb eke hodi ita nia patriotismo no nasionalismo hodi kaer kroat funu hasoru ita nia funu maluk kolonialistas sira to’o oin loron ita hetan fila fali ita nia independencia no ita nia liberdade nebe ita hodi ran no isilolon maka ita hodi hadau fila fali husi ita nia invasor no okupasionistas sira nia liman laran.

Ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten, lahos Maromak no Santos Anjos maka kastiga no fo’o malisan ba sira mesak maibe ita nia saudosos funu nain sira no marties hotu se'e kotuk ona ba sira hotu, nune sira sei loron ida oho mohun malu iha ita nia rai Timor Loro sae nia laran.

Ita hein, Historia sei hatudu mai ba ita hotu, se imi lafiar entau imi sei hare hodi tempu ikus mai, imi hakfodak hodi hasoru realitas nebe ke mai besik ona ita hodi kaer oh liman no hare o matan momos, nune mos imi balu nebe ke hodi matan fuan naklosu ba liders bosok ten no imoral sira nia manobras hodi lori imi monu ba osan kah ba material no buat selu-seluk, nune imi haluan tiha matebian sira nia ran, kulit no ruin maka oin loron sei namakari lemo lemo iha ita nian rai doben Timor Loro sae nia laran, imi sei arrepende loron ikus mai.

Ba buat aat hirak ne'e ita bele hare tiha ona, ba kolonialistas portugueses no indonesias nia tempo nia atan sira maka oin loron, sira basa rentos tiha ona, tanba sira nia patrauns husik sira hodi ten tan no mih tan ba sira nia leten i husik sira monu hela ba rai koak, maibe tanba sira nia “kaki no tangan” balu maka iha ita nia lideransa nune hodi foti sira nafatin ba a'as liu tan, maibe ita kik no kiak nia interesse sira hamutuk hodi sama to'o rabat rai to'o oin loron. Ita kik no kiak tanis iha tenda okos iha udan nia laran, hodi ita nia oan kik sira hamalahan hahan laiha, hatais laiha, moras aimoruk laiha, fatin diak ita hodi toba mos liha, ita kik no kiak maka terus no sofre nafatin, estradas ita nia aman sira serbisu hodi kosar ben hod mate hamlahan ba hadia stradas, to’o oin loron ita Maubere kik no kiak nia oan laiha direito ida bele sae kareta gratis hodi halai tuir estrada sira nebe ke mai husi ita nia aman no maun sira nia kosar ben maka oin loron ita hetan fali stradas diak ne’e. Buat hirak ne, husu mai ba ita tomak husi kik no kiak sira, tanba sah maka ita funu hodi liberta ita nia rai no povo ita laiha direito ida hodi moris hanesan ema no Povo ida hodi ita nia direito atu moris iha ita nia rai o plena liberdade no direito bele hetan buat diak ba ita nia moris loron ba loron???

Povo kik no kiak nia oan tomak, Maubeer nia oan doben sira, imi husu to'ok em aat sira nebe ke gaba aan demais ne'e, se ita kik no kiak la funu hodi ran nakfakar no susar no terus oin oin sira bele hetan gelar doktorandus no matenek seluseluk kah lae??? Sira sai eskola matenek tanba hodi ita kik no kiak nia susar no terus no mos ran nakfakar no ruhin no kulit namkarin lemo-lemo iha rai doben Timor Loro sae nia laran maka oin loron sira sai matenek hodi gaba aan demais ne'e. Nune maun no alin, inan no feton, oan no beoan sira, mane maluk no ran maluk i kamaradas sira hotu maka ami hadomi no respeita, tuba rai metin hakoak nafatin ita nia heransa politika husi ita nia asuwain matebian sira i foho liman ba malu hodi kaer metin ita nia kuda talin no kumu liman metin komo simbol husi ita nia unidade nasional ita hodi doko ita nia nain ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten no mesak imoral tantanan deit nebe ke horas ne hodi ema aat sira mai iha ita nia lideransa politika hodi hanean nafatin ita kik no kiak iha ita nia rai doben Timor Loro Sae nia laran hodi sira nia intensoens malefikas no satanazes nia atu hodi susu nafatin ita bokor no rai bokor to'o oin loron.

Povo Maubere kik no kiak imi hare buat hirak ne'e imi labele hakrukuk ba sira nia hahalok aat ne'e, maibe ita tenke hametin ita nia unidade hodi kumu liman metin nafatin hodi loke ibun koalia hasoru sira husi oin ba oin i ita lalika hakfodak ba kilat sira nebe ke sira hameno husi forsas rai seluk sira nebe ke horas ne'e hodi sira atu buka hanean ita no mos hodi buka halukun ita nia direito nune ita labele moris hensan Povo no nasaun ida hodi ita nia dignidade no identidade kultural rasik no tradisaun milienaria nebe ke mundo hotu-hotu konhese didiak tiha ona.

Viva Povo Maubere!

Viva Falintil Asuwain no Veteranos Funu Nain sira iha Rai doben Timor Loro Sae nia laran tomak!

Viva Juventude Maubere kik no kiak!

Viva Mulher Bibere kik no kiak!

Viva matan dalan Povo kik no kiak nia murak maka oin loron barani hodi defende nafatin nia Povo kik no kiak nia direito no nia interesse iha rai doben Timor Loro sae nia laran tomak hamrik hodi koalia hasoru nain ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten no mesak imoral tantanan deit nebe mosu dadauk iha ita nia lideransa politika husi tinan 2002 to’o oin loron ne’e.

Maubere Asuwain Barani, tubarai metein, hakruk tan ba kolonialisatas nia atan maka laek ona! Mate kah moris hukun rasik aan hodi kaer metin ita nia kuda talin to'o ita muda sistema governasaun ema aat sira nia nune ita bele lori ita nia oan no beoan sira ba naroman tuir Maromak, Matebian, Mundo no Povo kik no kiak Maubere tomak nia hakarak, maibe kaso kontrario diak liu ita mate do ke moris hodi sai atan ba beibeik..

Maubere, Asuwain Berani tubarai metin hodi kokotek nafatin iha Rai doben Timor Loro sae nia laran!

Traduções

Todas as traduções de inglês para português (e também de francês para português) são feitas pela Margarida, que conhecemos recentemente, mas que desde sempre nos ajuda.

Obrigado pela solidariedade, Margarida!

Mensagem inicial - 16 de Maio de 2006

"Apesar de frágil, Timor-Leste é uma jovem democracia em que acreditamos. É o país que escolhemos para viver e trabalhar. Desde dia 28 de Abril muito se tem dito sobre a situação em Timor-Leste. Boatos, rumores, alertas, declarações de países estrangeiros, inocentes ou não, têm servido para transmitir um clima de conflito e insegurança que não corresponde ao que vivemos. Vamos tentar transmitir o que se passa aqui. Não o que ouvimos dizer... "
 

Malai Azul. Lives in East Timor/Dili, speaks Portuguese and English.
This is my blogchalk: Timor, Timor-Leste, East Timor, Dili, Portuguese, English, Malai Azul, politica, situação, Xanana, Ramos-Horta, Alkatiri, Conflito, Crise, ISF, GNR, UNPOL, UNMIT, ONU, UN.