terça-feira, janeiro 08, 2008

FEITIÇO VIROU-SE CONTRA FEITIÇEIRO

Blog Timor Lorosae Nação
Segunda-feira, 7 de Janeiro de 2008

A OUTRA PARTE DA ENTREVISTA A REINADO

Ana Loro Metan

A entrevista a Ramos Horta que a CNN ontem apresentou, de que o TLN fez eco e publicou alguns excertos - por grande simpatia da Margarida, nossa habitual "ferramenta" de traduções e alertas de “coisas” que nos escapam – poderiam ser o ponto principal desta minha prosa se valores mais elevados não tivessem sido deixados ficar para trás. Refiro-me a uma sequência de afirmações de Alfredo Reinado em entrevista publicada no Timor Online e de que o TLN só publicou uma parte.

Considero inevitável que ronde a outra parte da entrevista e a comente como sentir que o devo fazer, procurando ser sucinta q.b.

Ainda sobre os excertos da entrevista de Horta dispensarei um parágrafo para lembrar que Ramos Horta não é aquilo. Ramos Horta fez-se humilde quando não o tem sido. Usou a falsidade calculadamente para comover a comunidade internacional. Mostrou-se comedido, acessível, sensível, apartidário, simplório, etc. para mundo ver. Ele nem estava a pensar nos timorenses da República a que preside. Pensava unicamente na sua pessoa, na sua imagem e em se “safar”.

Para além disso, disse tantos disparates que veio provar que só em terra de cegos é que quem tem olho é presidente. Mas a coisa está a mudar.

Talvez volte ao assunto quando conseguir, se conseguir, a gravação da entrevista na íntegra.

Voltando à parte da entrevista a Reinado deixada para trás, considero que ela explicita bem porque o ex-major está zangado com Xanana Gusmão e seus correligionários.

Seguindo a ordem das declarações, diz Reinado sobre as fardas e apoios que os seus homens têm tido: “Oh, porque eles sabem quem nos está a apoiar! Porque é que eles não vão apanhá-los, porque é que se limitam a falar? Eles falam e falam, sem nada fazerem. É apenas conversa.”

Evidentemente que se existiu cumplicidade entre Xanana, outros e Reinado não restam dúvidas de que sabem perfeitamente quem os têm apoiado. As declarações, neste aspecto, têm lógica. Assim como tem lógica que quem apoia actualmente Reinado foi ou ainda é também apoiante de Xanana Gusmão e do golpe de estado.

Depreende-se que Xanana não tem força para ordenar aos seus apoiantes ou ex-apoiantes que deixem de apoiar Reinado.

Isso pode significar que os que actualmente apoiam Reinado, que está contra Xanana, o fazem com o intuito de intimidar Xanana e provavelmente derrubá-lo no momento conveniente.
Isso pode significar que ainda vamos ter muito mais violência em Timor-Leste.

Alfredo Reinado declara também, referindo-se a uma carta para Xanana que “Ele está com medo, o que está naquela carta é exacto, não é um problema se a carta foi escrita por mim ou por outro, se está escrita em Inglês, ou em Japonês ou em Coreano. O que ele deve perguntar é sobre o seu conteúdo, por isso ele tem um problema com isso, que o indique, com o quê, se é um erro que me ponha em tribunal, se ele o quiser fazer, estou pronto a responder a isso.”

Não faço ideia do que consta na carta e penso que não veio a público o seu teor…

A verdade é que também não vi reacção por parte de Xanana para desmentir com fundamentos todas as declarações que têm vindo a público sobre referências terríveis de Alfredo Reinado, muito menos sobre a carta em que, depreende-se, Reinado o responsabiliza certamente refrescando-lhe a memória sobre as suas responsabilidades nas ilegalidades cometidas, nas mortes e destruições provocadas pela luta pelo poder, de que Reinado foi confesso instrumento, entre outros.
Parece ser verdade que Xanana está com medo, como afirma Reinado.

Diz também Reinado que tudo está a ficar pior porque “falam como crianças e não como líderes da Nação. Só pensam nos seus egos, por isso acham que podem dizer coisas estúpidas como aquelas. Se trabalhassem para a nação não diziam coisas daquelas.”

Salientando que a situação vai ficar pior – referindo-se à instabilidade – alerta os investidores no país e os com pretensões a isso de forma categórica: “E digo a todos esses investidores estrangeiros: não percam o vosso tempo a investir aqui, neste momento, porque nada está garantido. É melhor que poupem o vosso dinheiro noutro sítio qualquer, que esperem por outra ocasião porque esta é uma situação muito perigosa. Estou a avisá-los para que no futuro não fiquem desapontados.”

Quem fala assim certamente que tem bases para o fazer e tem apoios em que confia e têm provado não o “deixar cair”.

Ora se Xanana sabe quem são – como Reinado diz – e não reage nem se explica… acaba por continuar a ser cúmplice de algo que desconhecemos mas que de vários modos podemos imaginar. Sendo aparentemente certo que estará para vir muito mal para o nosso país.

Em passo mais alargado e sem muitas considerações – esta prosa já vai longa e o “chefe” Veríssimo acha que ninguém tem pachorra para ler “testamentos” – Reinado declara sobre Xanana: “Sabes que ele diz que quer encontrar-se comigo, ele é um mentiroso, apenas me encontrei uma vez com ele quando fui discutir a entrega das minhas armas e digo-lhe isso antes de dizerem alguma coisa, com o Sr. Ramos Horta em frente dele e digo-lhes isso antes de dizerem alguma coisa. É o que lhes vou dizer: antes de dizer alguma coisa, há uma coisa que precisa de saber que não o adorei, que nem sequer simpatizei consigo, mas que o respeitei, por ser quem foi, pelo que representou. Mas se caminhar numa linha diferente, não o sigo.

Eu sou um militar. Eu tenho o direito de servir o meu país e eu sirvo a minha gente na linha do serviço. Mas eu não sigo as ordens deles.

Assim, eles dizem que antes quiseram encontrar-se comigo. Isso é um disparate. Nas eleições presidenciais, nas eleições parlamentares, na sua propaganda em todo o lado e às pessoas na média disseram que se encontraram comigo por dois dias.Isso é um disparate. Nunca o vi face a face até agora. E ele diz que se quer encontrar comigo. E ele diz que eu tenho medo de me encontrar com ele. Penso que é ele que tem medo de se encontrar comigo porque ele tem medo de enfrentar a realidade, porque ele foi o actor de toda esta crise, foi ele quem tudo organizou.

E sabes, se ele for para a prisão, será ele a pessoa a passar mais tempo na prisão, mais tempo que qualquer outro.É isto que o Sr. Xanana é. Não lhes vou dar mais tempo, eles já me deram um prazo até ao fim deste ano, assim no fim deste ano, é melhor fazerem alguma coisa. Se não, falhou a liderança deles.”

A terminar: “Eles falharam neste governo, eles falharam este governo, façam as vossas malas e partam meus amigos porque não estão protegidos.Não vão liderar esta nação, falharam na liderança. Por isso alguém terá de se levantar para proteger esta nação no que interessa, aconteça o que acontecer, alguém tem de proteger esta nação para (ter) estabilidade e segurança.Penso que a liderança de Xanana acabou de vez.”

Se quisermos admitir a possibilidade de Reinado estar a mentir para se endeusar, o que se pergunta é se haverá algum ser humano capaz de complicar ainda mais a situação para o seu lado com acusações e considerações tão graves - quando os visados são Xanana Gusmão, principalmente, mas também Horta e outros que se depreendem das suas palavras – se não sentir apoios mais que suficientes para desafiar o poder das armas que se supõe – atenção, SUPÕE – estarem à disposição de Horta e Xanana.

A impassibilidade, com alguns rasgos de fúria primária, que Xanana Gusmão tem demonstrado, sem se demarcar com fundamentos válidos e testemunhais das acusações que o visam estão a deixá-lo em muitos maus lençóis. Se a sua credibilidade como líder já decresceu com visibilidade bastante substantiva nas últimas eleições – mesmo usando a sigla CNRT para enganar – verdade é que as “novas” que de Timor chegam indiciam que actualmente Xanana deixou de dispor de qualquer credibilidade junto dos que começam a eleger Reinado como um líder capaz de enfrentar um Xanana de artimanhas, de mentiras e manipulações…

Parece que o feitiço se virou contra o feiticeiro, só faltando saber se seremos nós timorenses a pagar a factura com mais mortes e destruições. Esperemos que não.
.
A prosa vai excessivamente longa e eu acho que talvez merecesse ser dispensada mais alguma atenção a esta entrevista de Reinado e às implicações que em entrelinhas se poderão adivinhar.
Conforme avisei o meu amigo da Fábrica, Malae Belu, considero que não consegui “descascar” convenientemente a entrevista, as entrelinhas e as possíveis consequências que esta resistência e revolta de Reinado poderão significar para Timor e para todos nós.

Ele é a pessoa indicada – a quem já chamaram bruxo – para “descascar” a situação, expressar as suas “leituras” e fazer as suas previsões.
Esperemos que este convite público o faça “sair da casca”.

2 comentários:

Anónimo disse...

MENSAGEM DO NATAL E ANO NOVO BA POVO MAUBERE KIAK NO KIK IHA RAI DOBEN TIMOR LORO SAE NIA LARAN! HUSI DEZEMBER 2007 BA JANUARI 2008.-
MENSAGEM DO NATAL E ANO NOVO BA POVO MAUBERE KIAK NO KIK IHA RAI DOBEN TIMOR LORO SAE NIA LARAN! HUSI DEZEMBER 2007 BA JANUARI 2008.-
Maubere nia oan tomak husi Rai doben Timor Loro Sae tomak nia laran. Iha momentu kritiku ida ne'e, Povo Maubere hatene momos ona iha Lideransa Politika RDTL nia husi ulun to'o ain fuan sira, sira nia hahalok nebe ke ita Povo kik no kiak hakribit tebtebes. Ita Povo Maubere kik no kiak hatene katak ema aat sira iha lideransa politika RDTL nia hakarak duni soran ita Povo kik no kiak hodi baku malu no oho malu depois sira sei buka manobras oin2 atu hatama nos sulan mos ita kik no kiak ba kalabosu no kadeia komarka i tuir mai hodi sira nia jogos foer haneasn MAFIA Cecilia-Italia no Kali Colombia nune sira hodi hamanasan o kontente iha ita nia susar no terus leten hatama tan ita ba justisa hanesan hodi manobras no komplices ba justisa nebe lalos hodi akusa ita kik no kiak katak ita maka sai salah nain hotu tanba ita kik no kiakmesak bebeik ten tantanan deit, tanba nune ita maka tenke selu duni ulun boot sira nia hahlok aat nia konsekuencias, nune ita maka tenke tama ba kadeia i sira husik hela iha leur hodi goza no lohi ita Povo Maubere kik no kiak nafatin to’o sira nia hakarak!

Maibe, quando na realidade krisis politikas-sociais i salah barak nebe ke mosu iha ita nia rai laran ne'e mesak husi ulun nain sira, sira maka autor lolos duni. Neduni ita Povo kik no kiak tenke tuba rai metin, foho liman ba malu hodi berani hakekar nafatin ba mundo tomak nune mos ba ita nia sociedade tomak bo'ot lohi ten, nauk ten no bosok ten sira nia hahalok aat nebe ke oin loron halo ita sai terus no susar nafatin iha ita nia rai doben Timor Loro Sae nia laran, apesar de ita ukun rasik aan besik tinan nen onan.

Ukun rasik aan ne'e so ba ema balu nebe ke iha kolonialistas potugueses nia tempo sira goza previlegios nune mos iha okupasaun Indonesia nia tempo sira maka goza nafatin to'o oin loron ita ukun rasik aan tiha mos sira maka goza nafatin hodi ita nia susar no terus. Sira maka hodi gaba sola katak sira mesak matenek neduni so sira maka bele kaer Timor nia abut, maibe Povo Maubere kik no kiak funu nain o nia oan asuwian veteranos resistents sira la folin tiha ona konforme sira nia ibun be’ek hodi kanta ba mass media internasional nune mos ba mas media nasional nebe ke ita akompanha loron ba loron. Ema aat sira ne bele bosok opini publik mundu nia maibe sira labele bosok ita Povo kik no kiak Maubere rai doben Timor Loro Sae nia oan murak mak hodi nia berani no hodi nia susar no terus to’o oin loron liberta duni rai Timor Loro Sae husi kolonialistas nia okos.

Povo kik no kiak Maubere keta o sente tauk no nakdedar ba nain ulun bosok ten no imoral sira ne'e, sira laiha fatin iha ita kik no kiak nia sociedade nia klaran. Tamba sira nia hahalok ne'e hanesan samodok no samean ulun itu nebe ke S. Migael Arkanjo, S. Jorge no Inan Feto Nossa Senhora sama sira nia ulun hodi rabat rai nune sira sei sai nafatin amaldicoado husi sira nia jerasaun ba jerasaun to'o sira mate hotu iha ita kik no kiak nia doben rai Timor Loro sae nia laran. Sira ne mesak persona non grata ba ita Povo kik no kiak neb eke hodi ita nia patriotismo no nasionalismo hodi kaer kroat funu hasoru ita nia funu maluk kolonialistas sira to’o oin loron ita hetan fila fali ita nia independencia no ita nia liberdade nebe ita hodi ran no isilolon maka ita hodi hadau fila fali husi ita nia invasor no okupasionistas sira nia liman laran.

Ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten, lahos Maromak no Santos Anjos maka kastiga no fo’o malisan ba sira mesak maibe ita nia saudosos funu nain sira no marties hotu se'e kotuk ona ba sira hotu, nune sira sei loron ida oho mohun malu iha ita nia rai Timor Loro sae nia laran.

Ita hein, Historia sei hatudu mai ba ita hotu, se imi lafiar entau imi sei hare hodi tempu ikus mai, imi hakfodak hodi hasoru realitas nebe ke mai besik ona ita hodi kaer oh liman no hare o matan momos, nune mos imi balu nebe ke hodi matan fuan naklosu ba liders bosok ten no imoral sira nia manobras hodi lori imi monu ba osan kah ba material no buat selu-seluk, nune imi haluan tiha matebian sira nia ran, kulit no ruin maka oin loron sei namakari lemo lemo iha ita nian rai doben Timor Loro sae nia laran, imi sei arrepende loron ikus mai.

Ba buat aat hirak ne'e ita bele hare tiha ona, ba kolonialistas portugueses no indonesias nia tempo nia atan sira maka oin loron, sira basa rentos tiha ona, tanba sira nia patrauns husik sira hodi ten tan no mih tan ba sira nia leten i husik sira monu hela ba rai koak, maibe tanba sira nia “kaki no tangan” balu maka iha ita nia lideransa nune hodi foti sira nafatin ba a'as liu tan, maibe ita kik no kiak nia interesse sira hamutuk hodi sama to'o rabat rai to'o oin loron. Ita kik no kiak tanis iha tenda okos iha udan nia laran, hodi ita nia oan kik sira hamalahan hahan laiha, hatais laiha, moras aimoruk laiha, fatin diak ita hodi toba mos liha, ita kik no kiak maka terus no sofre nafatin, estradas ita nia aman sira serbisu hodi kosar ben hod mate hamlahan ba hadia stradas, to’o oin loron ita Maubere kik no kiak nia oan laiha direito ida bele sae kareta gratis hodi halai tuir estrada sira nebe ke mai husi ita nia aman no maun sira nia kosar ben maka oin loron ita hetan fali stradas diak ne’e. Buat hirak ne, husu mai ba ita tomak husi kik no kiak sira, tanba sah maka ita funu hodi liberta ita nia rai no povo ita laiha direito ida hodi moris hanesan ema no Povo ida hodi ita nia direito atu moris iha ita nia rai o plena liberdade no direito bele hetan buat diak ba ita nia moris loron ba loron???

Povo kik no kiak nia oan tomak, Maubeer nia oan doben sira, imi husu to'ok em aat sira nebe ke gaba aan demais ne'e, se ita kik no kiak la funu hodi ran nakfakar no susar no terus oin oin sira bele hetan gelar doktorandus no matenek seluseluk kah lae??? Sira sai eskola matenek tanba hodi ita kik no kiak nia susar no terus no mos ran nakfakar no ruhin no kulit namkarin lemo-lemo iha rai doben Timor Loro sae nia laran maka oin loron sira sai matenek hodi gaba aan demais ne'e. Nune maun no alin, inan no feton, oan no beoan sira, mane maluk no ran maluk i kamaradas sira hotu maka ami hadomi no respeita, tuba rai metin hakoak nafatin ita nia heransa politika husi ita nia asuwain matebian sira i foho liman ba malu hodi kaer metin ita nia kuda talin no kumu liman metin komo simbol husi ita nia unidade nasional ita hodi doko ita nia nain ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten no mesak imoral tantanan deit nebe ke horas ne hodi ema aat sira mai iha ita nia lideransa politika hodi hanean nafatin ita kik no kiak iha ita nia rai doben Timor Loro Sae nia laran hodi sira nia intensoens malefikas no satanazes nia atu hodi susu nafatin ita bokor no rai bokor to'o oin loron.

Povo Maubere kik no kiak imi hare buat hirak ne'e imi labele hakrukuk ba sira nia hahalok aat ne'e, maibe ita tenke hametin ita nia unidade hodi kumu liman metin nafatin hodi loke ibun koalia hasoru sira husi oin ba oin i ita lalika hakfodak ba kilat sira nebe ke sira hameno husi forsas rai seluk sira nebe ke horas ne'e hodi sira atu buka hanean ita no mos hodi buka halukun ita nia direito nune ita labele moris hensan Povo no nasaun ida hodi ita nia dignidade no identidade kultural rasik no tradisaun milienaria nebe ke mundo hotu-hotu konhese didiak tiha ona.

Viva Povo Maubere!

Viva Falintil Asuwain no Veteranos Funu Nain sira iha Rai doben Timor Loro Sae nia laran tomak!

Viva Juventude Maubere kik no kiak!

Viva Mulher Bibere kik no kiak!

Viva matan dalan Povo kik no kiak nia murak maka oin loron barani hodi defende nafatin nia Povo kik no kiak nia direito no nia interesse iha rai doben Timor Loro sae nia laran tomak hamrik hodi koalia hasoru nain ulun bosok ten, lohi ten, nauk ten no mesak imoral tantanan deit nebe mosu dadauk iha ita nia lideransa politika husi tinan 2002 to’o oin loron ne’e.

Maubere Asuwain Barani, tubarai metein, hakruk tan ba kolonialisatas nia atan maka laek ona! Mate kah moris hukun rasik aan hodi kaer metin ita nia kuda talin to'o ita muda sistema governasaun ema aat sira nia nune ita bele lori ita nia oan no beoan sira ba naroman tuir Maromak, Matebian, Mundo no Povo kik no kiak Maubere tomak nia hakarak, maibe kaso kontrario diak liu ita mate do ke moris hodi sai atan ba beibeik..

Maubere, Asuwain Berani tubarai metin hodi kokotek nafatin iha Rai doben Timor Loro sae nia laran!

Anónimo disse...

Afinal tudo leva a crer que este jogo tem um final. Ja so falta o primeiro ministro sr. xanana vir a televisao(declaracao de imprensa)e dar o dito por nao dito, isto e desmentir tudo o que foi dito quanto a sua pessoa e ao seu envolvimento neste crise. Se caso isso nao acontecer e como e apanagio das sociedades ditas democraticas quando o seu nome esta na praca publica, entao puderemos afirmar que realmente o rei vai nu,pois como diz o povo quem cala consente.

Traduções

Todas as traduções de inglês para português (e também de francês para português) são feitas pela Margarida, que conhecemos recentemente, mas que desde sempre nos ajuda.

Obrigado pela solidariedade, Margarida!

Mensagem inicial - 16 de Maio de 2006

"Apesar de frágil, Timor-Leste é uma jovem democracia em que acreditamos. É o país que escolhemos para viver e trabalhar. Desde dia 28 de Abril muito se tem dito sobre a situação em Timor-Leste. Boatos, rumores, alertas, declarações de países estrangeiros, inocentes ou não, têm servido para transmitir um clima de conflito e insegurança que não corresponde ao que vivemos. Vamos tentar transmitir o que se passa aqui. Não o que ouvimos dizer... "
 

Malai Azul. Lives in East Timor/Dili, speaks Portuguese and English.
This is my blogchalk: Timor, Timor-Leste, East Timor, Dili, Portuguese, English, Malai Azul, politica, situação, Xanana, Ramos-Horta, Alkatiri, Conflito, Crise, ISF, GNR, UNPOL, UNMIT, ONU, UN.